PETALING JAYA: Sarawak perlu memikirkan dengan bijaksana dan rasional dalam usaha merebut dan mengambil alih peranan sebagai pengagregat gas dari Petronas. Perundingan yang berlangsung dengan Petronas berlu dilakukan dengan ‘kepala yang dingin’ bukan emosi politik sempit bagi mencapai kemenangan besar dalam pilihan raya negeri akan datang.
Kedua-dua pihak, baik Sarawak mahupun negara, berisiko mengalami kerugian besar sekiranya persetujuan tidak dapat dicapai.
Malah, menurut pakar, Sarawak mungkin kehilangan lebih banyak daripada apa yang diharapkan untuk diperoleh melalui perjuangannya menguasai pengedaran dan penjualan gas asli yang diekstrak dari wilayahnya.
Sebagai permulaan, pelaburan berbilion ringgit dalam infrastruktur minyak dan gas (O&G) negeri itu, yang kini disokong oleh syarikat minyak negara Petronas, berkemungkinan terhenti.
Selain itu, walaupun Petroleum Sarawak Bhd (Petros) dilantik sebagai pengagregat gas untuk negeri itu, ia tidak mungkin dapat memperoleh terma perjanjian yang sama adil seperti yang dicapai oleh Petronas dalam rundingan dengan pemain besar industri.
Sarawak sejak sekian lama merasakan ia tidak menerima bahagian yang adil dalam pengagihan kekayaan minyak negara, meskipun merupakan negeri yang menyumbang pengeluaran terbesar komoditi tersebut.
Menurut kerajaan persekutuan, sebanyak 60.87% daripada jumlah rizab minyak negara terletak di Sarawak. Negeri itu juga menyumbang hampir 90% daripada eksport gas asli Malaysia.
Namun, ia hanya menerima royalti sebanyak 5% daripada jumlah hasil minyak negara, iaitu sebanyak RM2.8 bilion tahun lalu.
Risiko yang Dipertaruhkan
Pemain industri dan pakar telah menyuarakan kebimbangan bahawa melantik Petros sebagai pengagregat gas tunggal untuk Sarawak boleh memberi kesan negatif.
Selain mengawal pengedaran, pengagihan eksport, dan menetapkan harga, pengagregat juga bertanggungjawab membangun serta menyelenggara infrastruktur pengedaran gas – tugas yang kini dijalankan oleh Petronas.
Walaupun tiada angka rasmi yang didedahkan, tidak dapat dinafikan bahawa Petronas telah membelanjakan berbilion ringgit dalam membangunkan infrastruktur O&G Sarawak serta sektor tersebut secara keseluruhan selama beberapa dekad.
Ramai bimbang bahawa sektor O&G Sarawak akan terjejas teruk jika Petros tidak dapat menggantikan Petronas sebagai pelabur jangka panjang.
“Apa-apa perbelanjaan modal yang sepatutnya dikeluarkan oleh Petronas perlu ditanggung oleh Petros,” kata seorang penganalisis kepada FMT dengan syarat identitinya dirahsiakan.
Melainkan Petros mampu membelanjakan jumlah yang sama atau lebih, sektor O&G Sarawak akan menjadi pihak yang paling rugi.
Untuk mendapatkan gambaran jelas mengenai jumlah perbelanjaan modal Petronas di Sarawak, seseorang hanya perlu melihat jumlah pelaburan syarikat minyak negara itu secara keseluruhan.
Pada tahun 2023 sahaja, Petronas melabur sebanyak RM26 bilion dalam sektor O&G di Malaysia, termasuk Sarawak.
Kesan kepada Pendapatan dan Pelaburan
Petros bukanlah satu-satunya pihak yang bakal rugi. Rumah penyelidikan bersetuju bahawa Petronas juga akan terkesan jika ia menyerahkan kawalan kepada Petros.
Penganalisis berkata keuntungan bersih Petronas boleh terjejas, khususnya RM20 bilion yang diperoleh daripada pengeluaran gas di Sarawak setiap tahun.
Ini akan mengurangkan perbelanjaan modal masa depan syarikat minyak negara itu, terutamanya dalam segmen gas dan operasi huluan di seluruh negara.
Sumber rapat dengan isu ini meluahkan kebimbangan bahawa Petros mungkin tidak mampu mengisi jurang kewangan, memandangkan Sarawak mahu Petronas hanya kekal di peringkat huluan.
“Mereka hanya mahu aktiviti Petronas di peringkat huluan,” kata sumber itu kepada FMT.
Dalam sektor O&G, operasi huluan – yang melibatkan eksplorasi dan pengeluaran – lazimnya yang paling mahal.
Ini terutamanya di Laut China Selatan, akibat keadaan cuaca, kedalaman laut, dan ketegangan yang meningkat akibat tuntutan bertindih China ke atas beberapa kawasan.
“Kita kehilangan banyak kepada Indonesia jika (Sarawak dan Petronas) tidak dapat menyelesaikan isu ini, kerana tiada siapa yang melabur dengan cukup atau melabur di tempat yang betul,” tambah penganalisis itu. “Itulah bahagian yang paling menyedihkan. Kita rakyat Malaysia tidak mahu perkara itu berlaku.”
Kedudukan Antarabangsa
Pengerusi pengasas Petronas, Tengku Razaleigh Hamzah, memberikan pandangan tegas terhadap tuntutan Sarawak.
“Petros?” katanya dalam satu wawancara eksklusif dengan FMT. “Anda boleh ada sepuluh badan seperti ini tetapi ia tidak akan sama seperti Petronas.”
Beliau menjelaskan bahawa Petronas memiliki minyak atas nama rakyat Malaysia, seperti yang termaktub dalam Akta Pembangunan Petroleum 1974, yang menyatukan sektor O&G di bawah satu syarikat yang dikawal oleh kerajaan persekutuan.
Tengku Razaleigh berkata langkah ini bertujuan memastikan Malaysia mendapat terma yang lebih adil ketika berurusan dengan “Tujuh Saudara”, sekumpulan syarikat multinasional yang mendominasi pengeluaran O&G pada 1970-an, termasuk Shell dan Exxon.
Beliau menegaskan hanya syarikat minyak negara seperti Petronas, yang mendapat sokongan seluruh Persekutuan, mampu mengelakkan diri daripada ditekan oleh syarikat global.
Beliau berkata melantik Petros menggantikan Petronas hanya akan melemahkan kedudukan Sarawak dalam rundingan dengan syarikat minyak utama dunia.
Menuntut Keadilan
Kerajaan Sarawak mengasaskan tuntutannya untuk menjadikan Petros sebagai pengagregat gas tunggal berdasarkan perjanjian mengembalikan autonomi ke atas sumber asli di bawah Perjanjian Malaysia 1963.
Ini bertujuan memberikan Sarawak pampasan lebih tinggi untuk minyak dan gas yang diekstrak dari wilayahnya.
Sarawak mahu bahagiannya dalam pengagihan gas asli dinaikkan kepada 30% daripada 5% ketika ini bagi memenuhi permintaan domestik di bawah Pelan Gas Sarawak 2030, rancangan 10 tahun untuk memanfaatkan gas sebagai pemacu pembangunan mampan.
Namun, Tengku Razaleigh menegaskan bahawa perspektif ini mengenepikan manfaat yang diperoleh Sarawak dengan menjadi sebahagian daripada Persekutuan Malaysia.
Antaranya, kerajaan persekutuan membiayai pelbagai perkhidmatan seperti pertahanan, yang sering dituntut oleh Sarawak untuk melindungi sumber O&G di tengah ketegangan di Laut China Selatan.
Beliau juga menyatakan kerajaan persekutuan telah meningkatkan pembiayaan pembangunan untuk Sarawak bagi menebus rungutan masa lalu.
Di bawah Rancangan Malaysia Ke-12, sebanyak RM4.8 bilion telah diperuntukkan untuk Sarawak pada tahun 2025, dan negeri itu akan menerima lagi RM5.9 bilion di bawah belanjawan tahun hadapan.
Sumber: Suara TV
*Artikel ini adalah terjemahan bebas dari artikel bahasa Inggeris “Sarawak and Malaysia can’t afford escalating O&G disputes” terbitan Free Malaysia Today
[https://www.freemalaysiatoday.com/category/nation/2024/11/26/sarawak-and-malaysia-cant-afford-escalating-og-disputes/]
